تحول حکمرانی؛ مقصد نهایی تحولِ پیشرفت محور

یکی از آفت های مهم پیش روی حرکت انقلاب اسلامی،وجود درک اجمالی و غیرتفصیلی از آرمان ها و اصول انقلاب و همچنین مشی و شیوه حکمرانی آن است. انقلاب اسلامی تنها ۱۲ بهمن ۵۷ و هواپیمای حامل امام و ۲۲ بهمن ۵۷ و اعلام پیروزی نهضت و شیارهای کربلای ۴ و ۵ و موشک ذوالفقار و سجیل نیست. هرچند همه این مؤلفه ها جزئی از روند رو به تعالی انقلاب محسوب می شود اما انقلاب دارای افق و صیرورتی[۱] است که تحلیل آن به شدت به ایجاد فهم تفصیلی از انقلاب اسلامی کمک می کند. انقلاب اسلامی با داعیه تحقق شاخص های هویت دینی و احکام اسلامی در قلوب مردم رسوخ نمود. بار حرکت این نهضت نیز از همان ابتدا، منطبق با سیره امام خمینی (ره) بر دوش مردم بود.

بازخوانی کنش‌های ساختاری در جمهوری اسلامی نیز نشان می دهد که نقش مردم در پیگیری و تحقق چالش های اصلی کشور و حضور آنان در فرایندهای حکمرانی، یک نقش بی بدیل و منحصر به فرد است.

باور عمیق امامین انقلاب به نقش آفرینی مردم نه تنها خود را در نظام سازی کلان جمهوری اسلامی نشان داد بلکه میدان سازی و نهادسازی بیش از ۶۰ نهاد مردم‌پایه و داوطلبانه، تحول بزرگی را در نظریات مرتبط با حکمرانی در دنیا بوجود آورد.

کارنامه حیرت آور و افسانه وار جهادسازندگی نهضت سوادآموزی بسیج مستضعفان سپاه پاسداران کمیته امداد بنیاد مسکن و … فصل تازه ای بود از گام جدیدی که انقلاب به روی جهانیان و جوانان گشوده بود.

بر اساس اندیشه امامین انقلاب هر جا میدان برای نقش آفرینی مردم فراهم شد کارها سامان یافت و موفقیتهای بزرگ نصیب شد.

امروز در عرصه دفاعی و نظامی مدل دفاع مردم پایه انقلاب اسلامی مرزهای ایمانی را تا سواحل مدیترانه و تا درریای سرخ گسترده است.

در عرصه نهضت نرم افزاری توجه به جوانان دانشمند، کشور را در اکثر حوزه های علمی نوآورانه در جهان پیشتاز نموده است.

در عرصه خدمت رسانی و محرومیت زدایی دورترین روستاها و نقاط این کشور با همت جوانان داوطلب بهره مند از امکانات زیرساختی شده اند.

در عرصه فرهنگ شکل گیری جبهه مردمی فرهنگی انقلاب جان تازه ای به فعالیتهای فرهنگی شده و به اذعان رهبر انقلاب سبب ساز پیروی در جنگ نرم بر رغیب گشته است.

حلقه های میانی؛ مدخل ظهور تحول در حکمرانی

اساسا در نظام امام و امت، جریان های مردمی امت ساز نقش کلیدی در حکمرانی داشته و تا جای ممکن میبایست کار مردم را به دست کارمند نداد و همانطور که رهبر انقلاب در جمع مردم آذربایجان شرقی فرمودند مردم بین نظام امام و امت و نظام دیوانسالاری تفاوت قائل هستند.

امروز در گام دوم انقلاب و بر اساس منطق کلام امامین انقلاب و همچنین تجربه گرانبهای موفقیتهای گام اول نیازمند تحول اساسی در ساختارهای دیوانسالاری ناکارآمد به جا مانده از دوران گذشته هستیم.

نقطه کانونی این تحول نظریه حلقه های میانی است که رهبر انقلاب در جمع دانشجویان در ماه مبارک رمضان ۹۸ فرمودند و تاکید داشتند راه اندازی چنین جریان مردمی نه کار رهبری است و نه کار دولت بلکه کار جوانان است.

با چنین نگرش راهبردی می توان حکمت فرمان جهاد عمومی حرکتهای خودجوش آتش به اختیار خطاب به جوانان در همه عرصه های مرتبط با پیشرفت کشور را در نوروز سال ۹۷ فهمید.

می‌بایست یک جریان مردم پایه خودجوشی در همه زمینه های مرتبط با پیشرفت کشور شکل بگیرد که بتوانند سلول گام دومی را شکل بدهند.ما به چنین سلولی هسته های پیشرفت می گوییم.

هسته های پیشرفت یا جریان حلقه های میانی بین حاکمیت و مردم نقش آفرینی خواهند کرد. هم حاکمیت را به خدمت می گیرند (چه با مطالبه گری چه با همراه سازی و …) و هم مردم را به میدان حل مسائل میکشانند. کارکردهای هسته های پیشرفت با کارکردهای سمن ها و موسسات موجود تفاوت بنیادین دارند.

جوان سازی و مردمی سازی حکمرانی ماموریت هسته های پیشرفت

ساخت حقوقی جمهوری اسلامی با تمام توان و ظرفیت هایی که در خود جای داده است، به تنهایی توان طراحی و تحقق تحول حکمرانی -به گونه ای که حضور حداکثری مردم در اِعمال حاکمیت، جلوه کند و همچنین جهت این تحول بر محور عدالت پیشرفت و احکام شریعت باشد- را ندارد؛ از سوی دیگر از محیط عمومی جامعه نیز نمی توان انتظار راهبری تحول را داشت؛ نتیجه آنکه در میانه این نقشه حاکمیت و مردم، گروه های خودجوش، متعهد، جوان، بانشاط، علمی، عملیاتی و دغده مندی حضور دارند که تؤامان هم فهم از محیط حاکمیت و ملاحظات آن را دارند و هم نسبت به جریان عمومی کشور و الزامات این محیط دارای تسلط مناسبی هستند و ماموریت خود را خودسازی جامعه پردازی و تمدن سازی می دانند

حلقه های میانی همان کنشگرانی هستند که به­وسیله ظرفیت های درونی و ارتباطات بیرونی خود، همواره تلاش می کنند تا نقش مردم و استعدادهای متراکم آنها را در عرصه های مختلف به منصه ظهور رسانده و ظرفیت های حاکمیتی را با لحاظ اقتضائات، در خدمت این استعدادها قرار دهند.

تحول در حکمرانی با رویکرد پیشرفت، بر این نکته تکیه دارد که چگونه می توان در محیط حکمرانی، نقش و حضور مردم را گسترش داد؟

چگونه می توان روند برنامه ریزی های اجتماعی را به جهتی سوق داد تا شبکه های مردمی در بخش های مختلف اجتماعی نقش آفرینی کنند؟

چگونه می توان چهره فقر و محرومیت و استضعاف و آسیب های اجتماعی و شکاف طبقاتی را از طریق تحول حکمرانی و ظرفیت های مردمی زدود؟

در حکمرانی تحول­یافته، افق های جدیدی از استعدادهای مردمی در جریان حاکمیت، بروز و ظهور خواهد یافت و قطعا در این راه نقش هسته های پیشرفت نقشی بی بدیل است.

 

 

 

[۱]. انقلاب تمام نمی‌شود، انقلاب استمرار دارد، انقلاب ادامه دارد، انقلاب متوقّف نمی‌شود. یک صیرورتی وجود دارد؛ صیرورت یعنی شدن، شدنِ دائم، تحوّل دائمی؛ در مسیر انقلاب یک صیرورت دائمی‌ای وجود دارد که این صیرورت دائمی، به‌تدریج آن آرزوهای بزرگ را، آن ارزش‌های والا را، آن آرمان‌ها را در جامعه تحقّق می‌بخشد.

بیانات مقام معظم رهبری در دیدار جمعی از دانشجویان؛ ۷/۳/۱۳۹۷